Ресурсна платформа за граѓани и медиуми

Социјална политика и вработување19

Објаснувачкиот состанок (скрининг) за Преговарачко поглавје 19 е одржан на 03.04.-05.04.2019

Социјалните и политиките на вработување се примарна одговорност на државите членки, додека Европската унија, согласно член 153 од Договорот за функционирање на Европската унија, ги поддржува и надополнува активностите и напорите на државите членки. Европската комисија ги координира и следи националните политики и имплементацијата на европското законодавство и ја промовира размената на добри практики во области како што се : права на работното место; координација на системите и шемите за социјално осигурување, обуки, развој на вештини или претприемништво.

Најважните цели на социјалната политика на Европската унија се да постигнат унифициран и фер пристап до основните социјални услуги, да се подобри системот за социјална заштита, да се подигне образовното ниво на работната сила, да се постигне висока стапка на вработеност со посебна грижа за групите кои се помалку присутни на пазарот на трудот, да се овозможи  вработените да постигнат сигурен и одржлив приход, како и да се градат и создаваат пристојни работни услови за жени и мажи со почитување на родовата рамноправност, услови за безбедност и зачувување на здравјето  на вработените, со краен резултат: постигнување на целосна социјална вклученост.

Европската унија исто так промовира современи работни односи и социјален дијалог меѓу претставниците на работниците и работодавачите со цел да ги заштити работниците, но и да ја зголеми конкурентноста. На европско ниво особено се поттикнува социјалната одговорност на претпријатијата преку промоција на идејата дека социјалните и еколошките проблеми треба да претставуваат интегрален дел на деловните стратегии.

Државите-членки учествуваат во процесите на ЕУ во областа на вработувањето, социјалното вклучување и политиките за социјална заштита. Социјалните партнери на државите -членки учествуваат во социјалниот дијалог на европско ниво.

Европската стратегија за вработување (EES) е донесена за прв пат во 1997та година со цел да се постават заеднички цели и таргети на политиката за вработување. Нејзина примарна цел е  креирањето на повеќе и подобри работи места низ целата ЕУ. Стратегијата претставува составен дел од Стратегијата за развој Европа 2020 и се имплементира преку Европскиот семестар, годишен процес на координација на економските политики на државите членки на ЕУ.

Стратегијата на Европската Унија Европа 2020 е визија за тоа како да се испорачаат нови и безбедни работни места и подобар живот за граѓаните. Целта на оваа стратегија е економски развој заснован на знаење (при зачувување на животната средина), високи нивоа на вработеност, продуктивност и социјална кохезија. Европа 2020 беше усвоена во 2010 година и предвидува мерки до 2020 година, како што се:

  • раст на вработеноста до 75% од луѓето на возраст од 20-64 години;
  • намалување на стапките на напуштање на училиштата под 10%;
  • најмалку 40% од популацијата на возраст од 30-34 години со завршен III степен (или еквивалент);
  • најмалку 20 милиони помалку сиромашни или изложени на ризик од сиромаштија и социјална исклученост;

Исто така, стратегијата „Европа 2020“ претставува значителен потенцијал за државите-кандидати за членство во ЕУ да ги водат своите реформски процеси. За успешно спроведување на предвидените активности на Стратегијата, потребно е да се вклучат претставници на деловни, синдикати, стручни здруженија и невладини организации во неговата имплементација.

Европскиот столб на социјални права беше прокламиран во 2017 година од страна на Европскиот парламент, Советот и Комисијата. Столбот утврдува 20 клучни принципи и права за поддршка на фер и функционални пазари на работна сила кои се структурирани околу следните три теми:

  • Еднакви можности и пристап до пазарот на работна сила
  • Фер работни услови
  • Социјална заштита и инклузија.

За практична реализација и примена на овие правила и принципи Европската комисија презема бројни мерки и иницијативи на европско ниво.

Европскиот социјален фонд е главниот финансиски инструмент преку кој ЕУ го поддржува спроведувањето на својата стратегија за вработување и придонесува за напорите за социјално вклучување. Покрај ЕСФ, постојат и бројни други финансиски инструменти како што се :ЕАСИ ЕУ програма за вработување и социјални иновации (EaSI); Европскиот фонд за прилагодување на глобализацијата (EGF); Фондот за европска помош за најпогодените  (FEAD), Микрофинансиска помош на ЕУ и други механизми.

Воведен е концепт на флексибилност, што означува комбинација на сигурност при вработувањето и социјална сигурност со потреба од доживотно учење. Оваа политика исто така предвидува пристојно работно опкружување низ ЕУ, заштита на правата на работниците преку заеднички минимални правила за работни услови, здравје и безбедност при работа.

Во областа на инвалидитет, ЕУ усвои стратегија насочена кон усогласување на проблемите со инвалидитетот со релевантните политики на ЕУ и придонес кон зголемување на вклученоста на лицата со посебни потреби во сите области на животот. За да го надмине јазот на вештини, ЕУ се обидува да одговара на соодветните вештини со вистинските работни места преку финансирање на здружување и здружување на бизнис и едукатори.

Покрај тоа, ЕУ се бори со низа ефективни мерки против непријавена работа за да и овозможи на целата работна сила во ЕУ да ужива во еднакви права и слободи. Во областа на социјалното вклучување на сите сегменти на општеството, Европската унија предвидува различни иновативни мерки и политики за да се постигне социјална кохезија.

Законодавството на ЕУ во областа на социјалната политика и вработувањето се однесува на областа на трудовото право, здравството, безбедноста при работа, еднаквиот третман на мажите и жените во однос на вработувањето и социјалната сигурност, политиката за вработување, социјалниот дијалог,  зголемување на образовното ниво на работната сила, постигнување на висока стапка на вработеност со посебна грижа за категориите кои се помалку застапени на пазарот на трудот, обезбедување соодветни услови за работа, безбедност и здравје при работа, социјална инклузија, детска заштита. Покрај тоа, постојат специфични обврзувачки правила за сите држави-членки на Унијата во врска со забраната за дискриминација врз основа на расно и етничко потекло, религија и верски ориентации, инвалидитет, возраст и сексуална ориентација.

Поглавјето опфаќа минимални стандарди во областа на:

  • Tрудовото право.
  • Eднаквите можности.
  • Заштитата на здравјето и безбедноста при работа.
  • Борба против дискриминацијата.

Во областа на трудовото законодавство, регулирани се прашања поврзани со правата на работниците и нивна заштита во случај на колективни вишоци, банкрот и преместување на деловни активности, права на работниците да бидат информирани и консултирани за прашања што се однесуваат на нивната работа, како и правила што се однесуваат на работното време, здравјето и безбедност при работата.

Европското законодавство од областа на социјалната политика и вработувањето е исто така насочено кон воспоставување еднакви можности за сите, заштита на принципот на еднаква плата за еднаква работа, забрана за дискриминација по која било основа и зајакнување на социјалниот дијалог. ЕУ ја казнува дискриминацијата врз основа на пол, раса, етничко потекло, инвалидитет, сексуална ориентација, возраст или религија.

  • Полесно вработување на европскиот пазар на трудот. Секој граѓанин на ЕУ има право да живее и работи во друга ЕУ држава. ЕУ ја олеснува оваа „подвижност на трудот“ и ги координира системите за социјално осигурување. Со влезот во ЕУ,  ќе се создаваат подобри можност за работа за сите невработени граѓани, подобар пристап на помладата популација до пазарот на трудот, како и подобри форми на заштита при работа.
  • Достапност на повеќе средства од ЕУ буџетот – Со статусот држава-членка на Унијата, Македонија ќе има пристап до многу поголеми средства од буџетот на ЕУ за финансирање на проекти поврзани со социјална заштита и вработување.
  • Со влезот во ЕУ се создаваат различни други можности и придобивки за Македонија како што се :
    • Поттикнување на доживотното учење преку зголемено финансирање на стекнување вештини и квалификации
    • Подобрување и модернизација на системите за социјална заштита за борба против сиромаштијата и социјалната исклученост.
    • Зголемена детска заштита и проширена мрежа на социјални услуги за децата преку отварање на нови градинки и одморалишта за деца.
    • (По)Стабилен пензиско – инвалидски систем – Поголеми пензиски и инвалидски осигурувања, како и пензиски реформи.
  • Зајакнување на политиките за вработување. Со спроведување на правилата и стандардите на ЕУ, како и добрите практики и искуства на државите-членки, македонските граѓани ќе имаат корист од : промовирањето и создавањето на работни места, модернизација на пазарот на трудот, намалување на невработеноста, безбедни услови за работа и еднакви можности.
  • Поттикнување на еднаквите можности и недискриминација – Родова еднаквост, заштита од секаков вид на дискриминација, родово – одговорно буџетирање се клучни хоризонтални теми во европските политики од кои корист ќе имаат сите македонски граѓани.
  • Зголемен инспекциски надзор . Со влезот во ЕУ, ќе се зајакне надзорот над спроведувањето и примената на законите и другите прописи во областа на социјалната заштита, над установите за социјална заштита и другите правни и физички лица кои вршат одредени работи од социјална заштита како професионална дејност.

Работна група (за подготовка на НПАА и на преговарачки позиции)

Институција носител за Работната група за Поглавјето 19:

СОЦИЈАЛНА ПОЛИТИКА И ВРАБОТУВАЊЕе:

Министерство за труд и социјална политика.

Во групата ќе учествуваат и претставници на следните институции:

Министерство за политички систем и односи меѓу заедниците
Министерството за економија
Агенција за вработување на Република Северна Македонија
Министерство за образование и наука.

Во работната група а во зависност од подрачјето на работната група ќе учествуваат и следните институции:

ТРУДОВО ПРАВО за кое подрачје институција носител е:

Министерствo за труд и социјална политика.

Во групата ќе учествуваат и претставници на следните институции:

Министерство за труд и социјална политика – Државен инспекторат за труд
Министерството за економија
Министерство за финансии
Агенција за вработување на Република Северна Македонија.

ЗДРАВЈЕ И БЕЗБЕДНОСТ ПРИ РАБОТА  за кое подрачје институција носител е

Министерствo за труд и социјална политика.

Во групата ќе учествуваат и претставници на следните институции:

Министерство за здравство
Министерство за труд и социјална политика – Државен инспекторат за труд
Министерство за здравство – Државен санитарен и здравствен инспекторат
ЈЗУ Институт медицина на трудот на Република Северна Македонија
Министерство за економија – Државен инспекторат за техничка инспекција.

СОЦИЈАЛЕН ДИЈАЛОГ за кое подрачје институција носител е

Министерствo за труд и социјална политика.

Во групата ќе учествуваат и претставници на следните институции:

Министерство за труд и социјална политика – Државен инспекторат за труд
Агенција за вработување на Република Северна Македонија.

ПОЛИТИКА НА ВРАБОТУВАЊЕ И ЕВРОПСКИОТ СОЦИЈАЛЕН ФОНД за кое подрачје институција носител е:

Министерствo за труд и социјална политика.

Во групата ќе учествуваат и претставници на следните институции:

Министерството за економија
Министерство за финансии
Министерство за образование и наука
Министерство за образование и наука - Центар за стручно образование и обука
Министерство за образование и наука – Биро за развој на образованието
Министерство за образование и наука – Центар за образование на возрасни
Агенција за вработување на Република Северна Македонија
Национална агенција за европски образовни програми и мобилност.

СОЦИЈАЛНА ВКЛУЧЕНОСТ за кое подрачје институција носител е

Министерствo за труд и социјална политика.

Во групата ќе учествуваат и претставници на следните институции:

Министерство за политички систем и односи меѓу заедниците
 Управа за развој и унапредување на образованието на јазиците на припадниците на заедниците
Министерство за образование и наука
Министерството за економија
Министерство за правда
Министерство за здравство
Агенција за вработување на Република Северна Македонија
Агенција за супервизија за капитално финансирано пензиско осигурување – МАПАС.

СОЦИЈАЛНА ЗАШТИТА за кое подрачје институција носител е

Министерствo за труд и социјална политика.

Во групата ќе учествуваат и претставници на следните институции:

Фонд на пензиското и инвалидското осигурување на Северна Македонија
Фонд за здравствено осигурување на Република Северна Македонија
Агенција за супервизија за капитално финансирано пензиско осигурување – МАПАС
Агенција за вработување на Република Северна Македонија.

АНТИДИСКРИМИНАЦИЈА И ЕДНАКВИ МОЖНОСТИ за кое подрачје институција носител е

Министерствo за труд и социјална политика.

Во групата ќе учествуваат и претставници на следните институции:

Министерство за правда
Министерство за внатрешни работи
Министерство за политички систем и односи меѓу заедниците
Управа за развој и унапредување на образованието на јазиците на припадниците на заедниците
Министерство за здравство
Министерство за локална самоуправа
Министерство за земјоделство, шумарство и водостопанство
Народен правобранител на Република Северна Македонија
Агенција за вработување на Република Северна Македонија
Комисија за заштита од дискриминација
Агенција за остварување на правата на заедниците.

Други релевантни институции и актери

Економско социјален совет
Mакедонска платформа против сиромаштија
Национален совет за родова рамноправност СОЖМ
Национално координативно тело за следење на имплементацијата на Националната стратегија за заштита од семејно насилство.
Организација на работодавачи на Македонија
Сојуз на синдикати на Македонија ССМ
Конфедерација на слободни синдикати на Македонија
Стопанска комора на Република Македонија
Сојуз на стопански комори
Стопанска комора на северозападна Македонија
Стопанска комора за информатички и комуникациски технологии
Комора на мал бизнис
Армија (Генералштаб)
Министерство за одбрана.

Програма на ЕУ : EASI За вработување и социјални иновации
Програма на ЕУ: EASI За вработување и социјални иновации мк
ЕURES Европска мрежа на европските служби за вработување со база на слободни работни места на пазарот на ЕУ
Информативни страници на Директоратот за Вработување, социјални работи и инклузија на ЕК
Финансирање на вработување и социјални услуги (ЕУ)
Вработување, социјални работи и инклузија (ЕУ Комисија)
Преглед на европското законодавство за социјалната политика и вработувањето: EUR - Lex
ESPN: Европска мрежа за социјална политика
Европски столб на социјални права
Програма на ЕУ за нови вештини
EUROFOUND: Европска фондација за подобрување на животните и работните услови
ETF: Европската организација за стручно образование и обука
ECOSOC : Европски социјален и економски комитет
Panoramaskills: Прегледи и анализи на бараните работни вештини во Европа

Листа на закони од сите 7 области на преговарачкото поглавје 19
Националната програма за усвојување на правото на Европската унија (НПАА)
ОПЕРАТИВЕН ПЛАН за активни програми и мерки за вработување и услуги на пазарот на трудот за 2019 година, МТСП
ЕСРП 2020 - Програма за реформи во вработувањето и социјалната политика
Стратегија за развој и управување со човечките ресурси
Стратегија за родова еднаквост 2013-2020
Mетодологија за родово одговорно буџетирање за органите на државната управа на централно ниво 
Национален акциски план за спроведување на Законот за заштита и спречување од дискриминација 2015-2020(alb) (eng)
Националниот план за акција за родова еднаквост 2018-2020
Оперативен план на Министерство за труд и социјална политика за 2018-2019 година за спроведување на Националниот акциски план за родова еднаквост
Акциски план за спроведување на конвенцијата за спречување и борба против насилство врз жените и домашно насилство на Република Македонија 2018-2023
Оперативен план за спроведување на активностите во надлежност на Министерство за труд и социјална политика за Акциски план за спроведување на конвенцијата за спречување и борба против насилство врз жените и домашно насилство на Република Македонија 2018/2019
Конвенција на Советот на Европа за спречување и борба против насилството врз жените и домашното насилство 
Стратегија за безбедност и здравје при работа 2020
Акциски план за спроведување на Стратегијата за безбедност и здравје при работа 2020, за 2017-2020 година
Програма за субвенционирање за вработување на невработени лица, корисници на социјална парична помош
Национална стратегија за вработување на Република Македонија 2016-2020
Национален акциски план за вработување 2018-2020
Oперативен план за активни програми и мерки за вработување и услуги на пазарот на трудот за 2019 година
Ревидиран Оперативен план за активни програми и мерки за вработување и услуги на пазарот на трудот за 2019 година
Oперативен план за активни програми и мерки за вработување и услуги на пазарот на трудот за 2018 година
Ревидиран Оперативен план за активни програми и мерки за вработување и услуги на пазарот на трудот за 2018 година
Ревидиран Акциски план за вработување на млади 2016- 2020 година

Стратегија за формализирање на неформалната економија  во Република Македонија 2018-2022

Акциски план за формализирање на неформалната економија  во Република Македонија 2018-2020
Национална стратегија за деинституционализација во Република Македонија 2018–2027 „Тимјаник“
Програма за остварување на социјалната заштита за 2018 година
Програма за развој на социјалната заштита 2011-2021
Програма за условен паричен надоместок за средно образование за учебната 2018/2019 година
Програма за спроведување на мерки за располагање со имотот кој центарот за социјална работа го стекнал по основ на склучен договор за доживотно издржување со корисници на постојана парична помош
Национална стратегија за стари лица 2010-2020 година
Национална стратегија за намалување на сиромаштијата и социјалната исклученост 2010-2020
Национална стратегија за намалување на сиромаштијата и социјалната исклученост 2010-2020 (ревидирана)(eng)
Протокол за соработка меѓу надлежните институции во случаи на сексуална злоупотреба на деца и педофилија
Протоколот за постапување во процесот на превенција и заштита на децата од злоупотреба и занемарување
Програма за персонална асистенција на лица со попреченост за 2019 година
Програмата за  рефундирање на средства платени како царински давачки, данок на додадена вредност и акциза за набавка на патнички автомобил за лица со тешка и најтешка телесна инвалидност, лица со умерена, тешка и длабока интелектуална попреченост, за потполно слепи лица со придружник и за потполно глуви лица за 2019 година 
Програмата за финансирање на програмските активности на националните инвалидски организации, нивните здруженија и нивната асоцијација, на здруженија за борба против семејното насилство и на Црвениот крст на Република Македонија од приходите од игри на среќа и од забавни игри во 2019 година
Програма за престанување на важењето на програмата за субвенциoнирање на потрошувачката  на  енергија  за 2019 година
Програма за развој на дејноста на заштита на децата за 2019 година
Програма за дополнување на програмата за развој на дејноста за заштитата на децата за 2019 година
Програмата за изменување и дополнување на Програмата за изградба, опремување и одржување на објекти за детска заштита за 2019 година
Програмата за изменување и дополнување на Програмата за изградба, опремување и одржување на објекти за детска заштита за 2019 година
Програма за изградба, опремување и одржување на објекти за детска заштита за 2019 година